ويژگي و معيارهاي زنان عاشورا

در سطرهاي پيشيني «ولايتمداري » ،«تكليف گرايي» ،«مسئوليت پذيري» ،«آگاهي توأم با بصيرت» در انجام فريضه الهي «امر به معروف و نهي از منكر» معيارهايي ديده شد كه زنان عاشورا را در حركت هدفمند خود انگيزه دادند. ويژگي هاي اين زنان تاريخ ساز، هم در رفتار آن ها شايان ملاحظه است و هم در توصيه هايي كه امام حسين بن علي(ع) به آن ها نموده، در خور تأمل است.

ويژگي هايي چون «موقعيت شناسي» ،«درك صحيح از شرايط زماني و مكاني» ، «استفاده مناسب از فرصت ها » ،«كاربرد توانايي ها،ظرفيت ها و قابليت ها» در پرچمداري قيام كربلا، مسائلي است كه با مرور تاريخ عاشورا بر صاحبان خرد روشن خواهد شد. اما آنچه در توصيه هاي امام (ع) تأكيد شده، در نهادينه سازي عملي رهروان آينده، در هر زمان و با هر اوضاع آموزه هايي قطعي است. برخي از اين توصيه ها را مي توان چنين ديد:

الف- حجاب و صبر

يقيناً تمام مسلمانان پيرامون«حجاب زينبي» اشتراك نظر دارند و آن را الگوي عملي زنان مسلمان مي دانند. حجابي كه با نام زينب(س) عجين شده و تاريخ آن را با درازي عمر زينب گره زده است. در نوشته هاي پيرامون حضرت زينب(س) مشاهده مي شود كه امير مؤمنان (ع) براي رفتن زينب به زيارت قبر رسول خدا مقرراتي خاص اجرا مي كرد. به اين سان كه وي همراه دخترش به مسجد مي رفت و حسين از چپ و راست او را همراهي مي كردند. پدر جلو مي رفت تا ببيند اگر مردي در مسجد مانده،چراغ هاي مسجد را خاموش كند تا زينب در حريم تاريكي به مسجد بيايد (هاشم معروف الحسين، پيام انقلاب حسيني،ص 124) حجاب و عفاف زينب كبري(س) در عاشورا هم تجلي يافت. همين معنا سبب گرديده است تا شيعيان سوزناك ترين و در عين حال مفهومي ترين بخش مراثي عاشورا را به زينب و در مخاطره قرار گرفتن حجاب او در اسارت اختصاص دهند.

با وجود اين امام باقر مي فرمايد: سرور آزادگان در آخرين وداع، و البته سخت ترين لحظات فرمود:

ثم انه ودع علياله وامرهم بالصبر والبس الازر.

در ترجمه و توضيح اين فراز از توصيه هاي امام آمده است: ازهر عبارت از معجر و هر لباس است كه از روي لباس مي پوشند و به قرينه، اينكه بانوان حرم در سفر و حضر داراي معجر بوده اند، و نيز امام براي دومين بار اهل و عيالش را وداع كرد و آنان را به صبر دعوت نمود و به پوشيدن لباس چابك و جمع جور توصيه فرمود(سخنان حسين بن علي (ع)، ص 281)

«صبر هم براي شيعيان» صبر زينب(سلام الله عليها) است. اما امام به صبر و حجاب زنان حرم كه زينب(سلام الله عليها) در ميان آنهاست، توصيه مي كند. چنين بود كه محنت ها و مصيبت ها به عقل و صبر و اطمينان به خدا تبديل شد و هر رخداد ناگواري كه بر زينب (س) فرود آمد، از مفاهيم كمال و جلال در جان و خرد او پرده برداشت و با شكوه ترين درجات ايمان و صبر جميل رابه نمايش گذاشت (پيام انقلاب حسيني،ص 137)

ب- آمادگي و پايداري در برابر ناملايمات

در آخرين وداع امام(ع) اين جمله هم وجود دارد: استعدوا للبلاء آماده باشيد براي بلاء. (سخنان حسين بن علي (ع) ،ص 279) اين هشدار، هم بزرگي بلا و مصيبت را تذكر مي دهد وهم آمادگي پايداري بي نظير را براي زنان بستر سازي مي نمايد.

ج- اطمينان و توكل به خدا در برابر دشمنان

بلافاصله پس از تأكيد هشدار دهنده برآمادگي در برابر مصائب، امام (ع) مي فرمايد: و اعلموا ان الله حاميكم و حافظكم و سينيجيكم من شرالاعداء(همان)؛ و بدانيد كه خداوند حامي حافظ شماست و بزودي شما را از شر دشمنان نجات مي دهد. چه زيبا(زينب سلام الله عليها) اسطوره اي از عمل به تأكيدها و وصاياي امام مي شود و ديگر زنان حرم را به دنبال خود دراين مسير هدايت مي كند.

د- برپاداشتن نماز

اقامه نماز عاشورا، نماد مهم الهي بودن اين قيام بوده است ونماز شام عاشوراي حضرت زينب(سلام الله عليها) سازنده مهم ترين برپا كننده نماز بي مانند در ميداني دردناك، به عنوان مظهر ايمان و عبوديت،دراين عرصه هم شگفتي آفريده است. يك برداشت زيبا در توصيف اين نماز نوشته است : نماز زينب در آن شب مانند نماز جدش در كنار مسجد الحرام بود كه در آغاز دعوت با انواع آزارها و اهانت ها رو به رو شد، و چون نماز علي (ع) در صفين، در حالي كه كشتگان در پيرامونش افتاده بودند و معاويه به ادامه جنگ فرمان مي داد و مانند برادرش سالار شهيدان در معركه روز عاشورا در حالي كه تيرهاي كوفيان از هر سوي بر بدنش مي باريد(پيام انقلاب حسيني، ص 138)

ه- حريم بودن زنان

يكي از تلاش هاي جانسوز سيدالشهد در لحظاتي است كه لشگر دشمن به سوي خيمه هاي زنان و كودكان هجوم مي برد. شعار مشهور و سازنده امام كه يا شيعه آل ابي سفيان، ان لم يكن لكم دين و كنتم لاتخافون المعاد فكونوا احرار في ديناكم - اي پيروان خاندان ابي سفيان، اگر دين نداريد و از روز جزا نمي ترسيد، لااقل در زندگي آزاد مرد باشيد(سخنان حسين بن علي (ع)، ص 295) ؛بيانگر اين است كه زنان در شريعت محمدي(ص) حريم و حرمت دارند. شعار امام (س) همه زنان و مردان تاريخ را فرامي گيرد و به همه نسل ها«حريم بودن » زن را اعلام مي دارد.

پس از ذكر اين بخش ها درباره عاشورا، به لحاظ مقطع زماني، به نظر مي رسد در بخش دوم، بايد به «زنان در انقلاب اسلامي» پرداخت. اما به دلايلي اين موضوع در بخش سوم مي آيد. دليل اول آن است كه انقلاب اسلامي، در بخشي از دوران معاصر و در دوره غيبت كبري رخ داده است و دليل دوم به ارتباط مطالب و مسائل فرهنگ دوران انتظار، باز مي گردد. اين دو مسأله سبب مي شود تا در بخش سوم و با بهره يگري از مسائل «عاشورا» و «انتظار» بهتر و همه جانبه تر، زنان در انقلاب اسلامي مورد بحث قرار گيرد.