آموزش‌هاي كودكان را از چه سني شروع كنيم؟

اين نكته بسيار مهم را همه ما مي‌دانيم كه كودك زير ۷ سال را نبايد به طور  مستقيم آموزش داد و براي آموزش او بايد از روش‌هاي تخصصي و عيني كمك بگيريم. همچنين همه ما مي‌دانيم كه آموزش تنها به آموزش‌هاي رسمي محدود نمي‌شود.

اولين آموزش‌ها در خانواده و در محيط آرام خانه شكل مي‌گيرد. مانند آموزش خوب زندگي كردن، خوب حرف زدن و در كل آموزش چگونه درست انديشيدن را بايد از‌‌ همان روزهاي نخست كودكي در نهاد كودك جاي دهيم تا با رشد روحي و رواني و فيزيكي او اين امر مهم نيز به تكامل برسد و بعد ساير آموزش‌هاي جانبي را شروع كنيم. شايان ذكر است كه آموزش كودك در اين سنين صرفا به صورت غيرمستقيم و بيشتر از طريق تحريك تمام حواس پنجگانه‌اش بايد صورت بگيرد، چون كودك مانند ما تجربه لازم براي تمركز در كلاس آموزشي رسمي را به دست نياورده است و شايد تحمل كلاس آموزشي برايش خسته كننده وكسالت‌آور باشد. پس بهتر است آموزش‌ها در خلال بازي باشد تا براي كودك ايجاد علاقه و انگيزه كند. آموزش در اين زمان بسيار دشوار و  مهم است زيرا ريشه‌هاي آموزش را به وجود مي‌آورد و بايد كاملا تخصصي و تكنيكي باشد.

آموزش زبان دوم

كودك از بدو تولد حس شنوايي فوق‌العاده‌اي دارد كه به او اجازه مي‌دهد اصوات مختلف را از هم تشخيص دهد. اگر از‌‌ همان بدو تولد با كودك با دو زبان صحبت كنيم او توانايي درك هر دو زبان  پيدا مي‌كند. اين كودك دير زبان باز خواهد كرد زيرا با دايره وسيعي از لغات مواجه مي‌شود كه بايد آن‌ها را پردازش كند و در نتيجه دير زبان باز مي‌كند وگاهي لغات دو زبان را با هم مخلوط مي‌كند، ولي بعد از مدتي و  در صورت مداومت كار برايش عادي مي‌شود. اين حالت كاملا طبيعي است و در ۴- ۳ سالگي از بين مي‌رود. اين نكته را به ياد داشته باشيد كه هرگز براي آموختن يا حرف زدن يك زبان نبايد به كودك فشار آورد. هميشه با كوچك‌ترين پيشرفتش او را تشويق كنيد و در صورت ناكامي‌اش در هيچ صورتي نگراني خود را به او نشان ندهيد زيرا ممكن است در حرف زدنش دچار مشكل شود. البته بهتر است آموزش زبان دوم را پس از تكميل زبان اول و كامل شدن دايره لغات كودك آغاز كنيم، زيرا كودك معمولا در ۳ تا5/3سالگي به اين مهارت دست مي‌يابد. مي‌توان هم‌زمان با شروع مهدكودك آموزش زبان دوم را آن هم به طور غيرمستقيم آغاز كرد و آموزش مستقيم را با شروع مدرسه ادامه داد.

آموزش نقاشي

از ۲سالگي مي‌توان آموزش رنگ‌ها را به كودكان آغاز كرد زيرا كودك از لحاظ رواني و جسمي رشد مي‌كند، ماهيچه‌هايش قوي مي‌شود و از نظر بينايي چشمش توانايي دنبال كردن و هدايت دست به هر سمتي را كه مي‌خواهد، دارد. كودكان معمولا سعي مي‌كنند خطوطي را از چپ به راست رسم كنند. از آنجا كه نقاشي آغازي براي نوشتن است، لازم است كودك را به كشيدن نقاشي تشويق كرد. بهترين سن براي شروع آموزش نقاشي با هدف  ايجاد خلاقيت در كودك و نه نقاشي كردن در پايان ۴‌سالگي است. منظور از آموزش نقاشي تنها فراهم كردن فضايي براي رشد خلاقيت بچه‌ها از جمله نقاشي است. حتي والدين خود مي‌توانند عهده‌دار اين امر باشند. مي‌توانيد از موسيقي، تئا‌تر، بازي، ‌قصه، شعر و... استفاده كنيد و فضايي را به وجود آوريد تا كودك‌تان خود را با زبان تصوير آشنا كند. نقاشي يك زبان بين‌المللي است؛ زباني براي گفتن ناگفته‌ها. بهتر است كودك تا ۳ سالگي از گواش، آبرنگ و مداد شمعي براي نقاشي استفاده كند و از 4.5 سالگي به بعد از مدادرنگي استفاده كند. مي‌توانيد پايين ديوار اتاقش را سرتاسر مقوا بچسبانيد و او را توجيه كنيد كه فقط در آنجا مجاز است نقاشي كند.

آموزش مهارت‌ها و ارزش‌هاي اجتماعي

مهارت‌هاي زندگي دائما تذكر دادن به كودك نيست؛ اين‌كه به او بگوييم مودب باش، جلوي بزرگ‌تر بايست، درست بخور، درست بشين، اين‌طوري حرف نزن، اين‌طوري حرف بزن، سلام كن، خداحافظي نكردي. اين‌ها نه تنها مهارت‌ها را بالا نمي‌برد بلكه اعتماد به نفس آن‌ها را نيز پايين مي‌آورد. او برداشتي را كه ما از هر كدام از بايد‌ها و نبايد‌ها داريم را ندارد. پس بايد به صورت تجربي بياموزد كه ادب يعني چه؟ تربيت يعني چه؟ هرچقدر ما برايش توضيح دهيم او به درك درست نمي‌رسد و بايد تجربه كند. اگركودك ما سلام نكرد يا خداحافظي را فراموش كرد نشانه آن نيست كه او بي‌ادب است و بي‌ادب مي‌ماند. او هنوز درك درستي از اين واژه‌ها ندارد يا شايد زمان استفاده مناسب از آن را نمي‌داد. در هر صورت او را به اجبار وادار به كاري كه ميل به انجام آن ندارد، نكنيد. براي آموزش او روش ترغيب وتشويق بسيار مناسب است. هيچ‌ وقت براي انجام ندادن رفتارهاي اجتماعي احساس شرم و گناه به او ندهيد و از جملاتي مانند بد و زشت است و گناه و... استفاده نكنيد. براي انجام كاري اصرار و خواهش نكنيد چون نتيجه‌اي نخواهد داشت يا اگر هم داشته باشد موقتي است و زود از بين مي‌رود.

آموزش موسيقي

بر اساس پژوهش‌هاي بسيار، درك موسيقي از دوران جنيني آغاز مي‌شود. اما دريافت علائم صوتي و واكنش‌هاي ناشي از آن زماني است كه كودك قادر به تحليل و تفكيك صدا‌ها و آوا‌هاست. بسياري از كار‌شناسان آموزش و نيز روان‌شناسان در پي تحقيقات پژوهشگران بهترين سن آموزش موسيقي به كودكان را ۲ تا ۸ سالگي مي‌دانند؛ البته باز هم به روش غيرمستقيم.

آموزش ورزشي

يكي از رشته‌هاي ورزشي مناسب براي سنين زير پيش دبستان ژيمناستيك است تا مهارت‌ها و هماهنگي‌هاي حركتي كودك تقويت شود. در بسياري از مهد‌ها و باشگاه‌ها اين كلاس‌ها داير است و والدين مي‌توانند از ۴ سالگي فرزندشان را در اين كلاس‌ها ثبت‌نام كنند. البته از اين سنين مي‌توان كودك را با شنا نيز آشنا كرد.

 كودكانتان را با آب بازي خلاق كنيد !!

بازي با آب يكي از بهترين، اساسي ترين و لذت بخش ترين كارهايي است كه كودكان انجام مي دهند. آب جذبه اي سحرآميز براي آنها دارد . كودكي كه با آب بازي مي كند، در حال يادگيري علت و معلول گرما و سرما، جاري شدن و فرو رفتن در زمين است. اين كودك پس از آنكه به عنوان موجودي كوچك در دنيايي بزرگ، يك روز سخت را پشت سر گذاشت، با آب بازي آرامش مي يابد .

آب بازي باعث تسكين عصبانيت هاي كودك شده و كودك از طريق آن از ناراحتي ها، فشارها و تنش ها رهايي يافته و احساس آرامش مي كند. چون كودكان آب بازي را بسيار دوست دارند از اين طريق مي توان مفاهيم و مطالب بسياري را به آنها آموخت و موجبات رشد مهارت ها و توانايي هاي مختلف آنها را فراهم ساخت .

رشد توانايي ها و مهارت هاي مختلف كودكان به وسيله آب بازي

الف) رشد خلاقيت و ابتكار

آب بازي كمك مي كند تا بچه ها افكار خلاقشان را رشد بدهند. از آنجا كه آب بازي جذابيت بسياري براي كودكان دارد، آنها ساعت ها وقتشان را صرف آن مي كنند. والدين و مربيان مي توانند به وسيله بازي هاي متنوع و از طريق پرسش هاي مختلف، تفكر خلاق را در كودكان پرورش دهند. بعضي از اين پرسش هاي پرورش دهنده :

1-چطور باران در آسمان شكل مي گيرد؟

2-چه چيزهايي در آب شناورند و چه چيزهايي زير آب مي روند؟

3-چطور باران و برف در آسمان شكل مي گيرد؟

4-چه چيزهايي با آب مي پزند؟

بعضي از بازي هاي پرورش دهنده خلاقيت عبارتند از :

1-اشيا گوناگوني به كودك بدهيد كه آن را داخل آب قرار داده، ببينيد كه آيا فرو مي رود يا روي آب شناور مي ماند و درباره آن صحبت كنيد "چه اتفاقي مي افتد؟ اوه نگاه كن روي آب ايستاده شنا مي كند"، "نگاه كن، آن يكي پايين رفت، زير آب "

2-دو ظرف هم حجم با شكل ظاهري متفاوت انتخاب كنيد يكي از ظرف ها را پر از آب كرده و آب آن را در ظرف ديگري بريزيد تا كودكان متوجه حجم يكسان هر دو ظرف شوند .

ب) رشد شناختي

كودكان بر اثر كسب تجربه با آب بازي ياد مي گيرند كه بعضي اشيا در آب فرو رفته و بعضي روي آن شناور مي مانند (سنگ، چوب، پلاستيك، فلز و ...) بعضي اجسام مثل: اسفنج، پارچه و كاغذ آب را به خود جذب مي كنند و بعضي مثل پلاستيك آب را اصلابه خود جذب نمي كنند. كودك از طريق آب بازي با منابع آب مانند: چشمه، قنات، رود، دريا و درياچه آشنا مي شود .

ج) رشد عاطفي و هيجاني

كودكان عاشق آب بازي هستند. در آب بازي كودكان آرامش يافته و احساس قدرت مي كنند. آب بازي باعث بر انگيختن كنجكاوي كودكان شده و از نظر عاطفي برايشان ارضاء كننده است .

د) رشد گويايي و افزايش گنجينه واژگان

زبان جزيي از وجود هر شخص مي باشد و محتواي زباني نه تنها براي ارتباط بلكه براي كمك به تفكر فرد مهم است. كودكان از طريق آب بازي با واژه هاي جديدي آشنا مي شوند كه كمك به تقويت گنجينه لغات آنها مي نمايد و مفاهيم زيادي مانند: شناكردن، ريختن، شناور شدن، زير آب رفتن، موج، برف، رود، يخ، دريا و ... را ياد مي گيرند .

ه) ايجاد هماهنگي بدني

كودك مي آموزد كه هنگام پر كردن دو ظرف هماهنگي چشم و دست لازم است. تسلط بر حركات ظريف در يادگيري براي ريختن، فشار دادن، تعادل و ... يكي از ويژگي هاي آب بازي است .

و) رشد اجتماعي

كودكان به هنگام آب بازي ياد مي گيرند كه چطور با ديگران رابطه برقرار كنند و به وسيله آب بازي حس تعاون، همكاري، مشاركت، اطاعت از قوانين و مقررات بازي، رعايت نوبت و انعطاف پذيري را ياد مي گيرند .

مكان آب بازي براي كودكان

آب بازي را مي توان در فضاي باز و بسته انجام داد. آب بازي در فضاي باز راحت تر است. در غير اينصورت در فضاي بسته بايد كفپوش مناسبي مورد استفاده قرار گيرد. موزاييك، آسفالت يا كاشي مشبك (حجم دار) مي تواند مفيد باشد، زيرا در صورت خيس شدن مي توان به آساني آن را خشك كرد. محل آب بازي بايد جايي انتخاب شود كه مقدار آب ريخته شده از ظرف به داخل چاه فاضلاب برود (كف اتاق يا محل آب بازي بايد چاه فاضلاب داشته باشد ).

ظروف و لباس آب بازي براي كودكان

ظرف مخصوص آب بازي بايد در كنار لوله هاي آب باشد تا برداشتن آب آسان تر باشد. اگر آب بازي به صورت شنا يا دست و پا زدن نباشد، پيش بندهاي پلاستيكي براي محافظت لباس كودكان بهترين وسيله است، بهتر است پيراهن كودكان آستين كوتاه باشد تا كودك راحت تر بازي كند .

وسايل آب بازي براي كودكان

1-طشت بزرگ يا وان حمام پر از آب .

2-ني نوشابه، آبپاش، لوله، قيف (وسايلي كه آب در آنها نمي ماند)

3-انواع بطري هاي خالي پلاستيكي مانند: بطري شامپو، مايع ظرفشويي، قوري پلاستيكي و ... (وسايلي كه وقتي داخل آب قرار مي گيرد حباب ايجاد مي كند)

4-همزن هاي پلاستيكي، سرنگ هاي بدون سر سوزن، قطره چكان، رنگ هاي خوراكي به منظور تغيير رنگ آب .

5-اسفنج، دستمال كاغذي، قرقره، قاشق و انواع وسايل و اسباب بازي هايي كه در آب فرو رفته و يا روي آن شناور مي مانند .

6-عروسك، لباس و پارچه براي شست و شو و چگونگي شستن و نظافت اعضاي بدن .

7-صابون يا پودر لباسشويي براي توليد كف و انجام بازي هاي متفاوت با آن .

راه هاي بازي با آب براي كودكان

راه هاي متنوعي براي بازي با آب وجود دارد كه در ذيل به اختصار به چند نمونه اشاره مي كنيم :

1-يك ظرف بزرگ پر از آب با تعدادي اسباب بازي براي كودكتان در نظر بگيريد تا بتواند تجربياتي با عروسك پلاستيكي شناور و ماشين كوچك غير شناور، يك تكه چوب، يك تكه صابون و چند قطعه يخ شناور داشته باشد .

2-يك تنگ پلاستيكي شفاف را پر از آب كنيد و به كودك نشان دهيد كه از پشت تنگ آب، دستهايش چقدر بزرگ ديده مي شوند .

3-چندين ظرف پلاستيكي كوچك را با آب رنگ پر كرده و در فريزر بگذاريد تا يخ ببندند. اين يخ ها مي توانند به منزله آجرهايي در قلعه برفي باشند يا مي توانند به آرامي در وان يا استخر آب شوند .

4-از ظروف مخصوص اسپري براي آبپاشي كردن مي توانيد استفاده كنيد. كودك مي تواند براي مثال قسمتي از ديوار خانه را رنگ بزند يا با آبپاش يا اسپري، چمن ها و گياهان را آبياري كند .

نكات ايمني براي آب بازي

1- كودكان خردسال معمولاً در آبي به عمق كم نيز ممكن است غرق شوند، وقتي آنها در كنار هر نوع آب از وان حمام گرفته تا حوض، از جوي گرفته تا استخر و حتي وقتي كنار آكواريوم هستند، آنها را زير نظر بگيريد .

2- از ظروف نشكن براي آب بازي استفاده كنيد، هرگز ظرفي با جنس شيشه، سراميك، سفال يا چيني و ساير مواد شكننده به كار نبريد .

3- براي نگهداري و مراقبت از بچه هاي خردسال هرگز به كودكان بزرگتر اعتماد نكنيد .

4- حتي بهترين شناگران بزرگسال نيز ممكن است دچار گرفتگي عضلاني شوند، از اين رو احتياط را رعايت نموده و مراقب باشيد تا آنها دچار حادثه نشوند .

5- هيچ كودك زير 8 سالي نبايد بدون حضور بزرگتر وارد آب شود .

6- در كنار سواحل دريا مراقب كودكان باشيد، حتي اگر شناگران قابلي هستند، به آنها اجازه ندهيد بدون همراهي شما وارد آب شوند .

7- وان يا ظرف آب بازي را بعد از اتمام بازي همراه با كودك خالي كنيد. تميز كردن اين ظروف قسمتي از مكاشفه كودك است. همراه با او خالي شدن آب را ببنيد و شگفت زده شويد .

8- شنا كردن را هر چه زودتر به كودك بياموزيد و به ياد داشته باشيد حلقه هاي بادي و كمربندهاي نجات الزاماً جلوي غرق شدن كودك را نمي گيرند .

برگرفته از سايت: www. doost1.com